Milli Eğitim ordusunun bir neferi olduğunun bilincinde olan bir öğretmen / eğitimci olarak uygulamadaki duruma sadece sorun tespiti değil, çözüm noktasında da katkı sunabileceğime olan inancımdan gelmektedir.
EĞİTİMDE STRATEJİK PLANLAMA VE PERFORMANS YÖNETİMİ (1)
ARAŞTIRMA
(Bana ait Araştırmanın Giriş ve Sonuçlar Bölümlerinden alıntı yapılarak 3 makalelik yazı dizisine dönüştürülmüştür.)
I. Eğitim Yönetiminde Stratejik Planlama Uygulamaları
Haziran 2013’te bir taraftan Yönetim ve Organizasyon yüksek lisansımı yaparken diğer taraftan İlçe Milli Eğitimde Stratejik Planlama ve Temel Eğitim Birimlerinde görevli uzman eğitimci (kültür komisyonu üyesi ve / veya sosyal projeler uzmanı) iken tamamladığım araştırma projesinin sonuçlarını, araştırmaya konu olan “eğitim yönetiminde stratejik planlama ile eğitimcilerin performans yönetimleri” meselesinin halen güncelliğini devam ettirdiğini bizzat yaşayan bir eğitimci olarak sizlerle paylaşmayı istedim. Bu arzum ziyadesi ile sahada olan ve çalıştığı alan kadar (Türk Dili ve Edebiyatı) mensubu olduğu Milli Eğitim ordusunun bir neferi olduğunun bilincinde olan bir öğretmen / eğitimci olarak uygulamadaki duruma sadece sorun tespiti değil, çözüm noktasında da katkı sunabileceğime olan inancımdan gelmektedir. Araştırmanın bir bölümünü paylaştığımız yazımızın, bir nebze de olsa konuya dikkat çekebilme, farklı bir bakış açısı getirebilme, saha içindeki eğitimcilerde / eğitim yöneticilerinde farkındalık sağlama noktalarında faydalı olacağı kanaatini taşıyorum.
Bu çalışmanın / ARAŞTIRMANIN amacı, değişimi anlama, yorumlama ve çözüm üretme sürecinde sıkça duyduğumuz stratejik yönetim ve stratejik planlama kavramlarının eğitim yönetimi sürecindeki uygulamalarına katkı sağlayabilmek, eğitim yönetimine stratejik plan perspektifinden nasıl yaklaşılabileceğini tartışmaktır. Kamu yönetiminin yeniden yapılandırılması çerçevesinde eğitim yönetimine stratejik perspektiften yaklaşmanın, önemi giderek artan bir olgu şekline dönüşmekte olduğu söylenebilir. Çünkü yakın ve uzak eğitici hedeflere zaman içerisinde stratejik olarak bakmanın ve bu açıdan şekil vermenin önemi gün geçtikçe artmaktadır. Ancak, asıl anlamını özel sektörde bulan stratejik yönetim ve stratejik planlama kavramlarını kamu yönetiminde ve dolayısıyla eğitim yönetiminde işletmeci mantığıyla değerlendirmenin toplumsal faydasının ne olabileceği yanında işgörenlerin performans değerlendirmesi ve kariyer gelişimindeki yeri de sorgulanmalıdır. Bu çalışma, stratejik yönetim alanındaki gelişmeler ışığında, eğitim yönetimine stratejik yaklaşımı ve performans, kariyer değerlemesi /gelişimini yerleştirebilme problemlerini tartışmaktadır. Stratejik yönetimin temel eğitim kurumlarında (okul, stratejik birimler, ekipler) nasıl uygulanacağı yönetim bilimi alanında ortaya konulan saptamalara dayalı olarak anlatılmaya çalışılmıştır.
Bütün bunların yanında, merkezî ve taşra teşkilatlarının stratejik planları ile eğitimcilerin (öğretmen ve eğitim yöneticilerinin) performanslarının artışı, değerlendirilmesi ve kariyer gelişimlerinin bağıntısı gösterilmeye çalışılmıştır.
-Projemizde şu sorulara cevap aradık: -
- Eğitim Yönetiminde Stratejik Planlama uygulamaları nasıl olmalıdır?
“Kurumun strateji ve planlarının gerçekçi olabilmesi için kurumun değerlendirilmesi, güçlü ve zayıf yönlerinin ortaya konulması gereklidir. Mevcut faaliyetlerin iyileştirilmesi için yapılan bu özeleştiri, verimlilik ve etkililiğin artırılması hususunda gerekli yöntemlerin bulunmasına imkân verebilecektir. Kurumdaki zayıf yönlerin tümünün iyileştirilebileceği söylenemez. Bazı zayıflıkların ortadan kaldırılması uzun bir zaman gerektirir. Bunun için uzun vadeli planlarda kurumun zayıf yönlerine uygulanacak tedavi yöntemleri, planla birlikte düşünülmelidir. Kurumu etkileyen iç ve dış faktörleri de dikkate almak gerekir.”
“Ortaya konulan yeni anlayışa uygun bir şekilde geleceğe ilişkin tasarım geliştirme, misyon ve vizyon belirleme, temel amaçlara yönelik politika ve öncelikleri şekillendirme, ölçülebilir başarı göstergeleri oluşturma ve önceden ilan etme, insan kaynaklarını geliştirme unsurları vurgulanmaktadır.”
Stratejik planlama ile kamu kuruluşlarının, stratejik planlarını hazırlamaları ve gelecek dönemlerde kuruluş bütçelerini bu planda öngörülen kuruluş misyonu, vizyonu, amaç ve hedefleri ile uyumlu olacak biçimde performans programlarına dayalı olarak oluşturmaları gerekmektedir.”
Milli Eğitim Bakanlığımızın Merkez Teşkilatı tarafından Ana Stratejik Planlama Yönetmeliği, Performans Değerlendirme Ölçeği, Toplam Kalite Yönetimi gibi ana plan ve programlar çağın gereklerine göre yayınlanmıştır.
Bu detaylı çalışmalara rağmen uygulayıcı konumdaki Eğitimcilerin (Öğretmen ve Eğitim Yöneticilerinin) parça parça bu konulardan / planlamalardan haberdar oldukları ya da tümü ile bilmelerine karşılık “konunun içine” tamamı ile girmedikleri / giremedikleri gözlemlenmektedir.
Oysa “öğrenen örgütler”, “performans yönetimi”, “kariyer yönetimi” gibi yalnızca kurumların değil günümüz dünyasındaki “insan” profilinin değişmesi sonucu uygulayıcıların direk katıldıkları merkezi stratejik planların yanında taşra okullarında ve müdürlüklerinde / birimlerinde uygulanabilir, yaşayan, çağın gereklerine uygun, işlerliği olan Stratejik Yönetim Planları oluşturulmalıdır.
2. Eğitimciler (Öğretmen ve Eğitim Yöneticileri) Stratejik Yönetim Planlamalarının neresindedir?
Bu soruya en güzel cevap –Projeye alınan- Trabzon Örneğindeki ankete yöneticilerin verdikleri cevaba göre elde edilen bulgular ve önerilerdir:
Bulgular:
1. Yöneticilerin önemli bir çoğunluğunun stratejik planlama ile ilgili hizmet içi eğitim aldıkları,
2. Yöneticilerin büyük çoğunluğunun stratejik planlama çalışmalarının amaç ve hedeflere ulaşma sürecini hızlandıracağına inandıkları,
3. Yöneticilerin stratejik planlama çalışmalarının eğitim-öğretimin kalitesini arttıracağına inandıkları,
4. Okullarda yapılan misyon ve vizyon belirleme çalışmalarına yönetici katılımının sağlanmasının yeterli düzeyde olmadığı,
5. Yöneticilerin çoğunluğunun ortak performans kriterlerinden haberdar olmadıkları,
6. Stratejik planlama çalışmalarına katılımın kısmen sağlandığını düşündükleri,
7. Yöneticilerin stratejik planlama çalışmalarının okul kültürünü kısmen geliştirdiği,
8. Stratejik planlama çalışmalarının yöneticiler ve öğretmenler arası iş birliğini arttırdığı,
9. Yöneticilerin büyük bir çoğunluğu stratejik planlama çalışmalarının ödüllendirilmesi gerektiği, yönünde görüş bildirmektedirler.
Öneriler:
1.Stratejik plan hazırlama ve yürütme ile ilgili olarak tüm öğretmen ve yöneticilerin teorik ve pratik olarak hizmet içi eğitime alınmaları sağlanmalıdır.
2.Stratejik planlama çalışmalarının amaç ve hedeflere ulaşma, eğitim ve öğretimin kalitesini arttıracağı yönündeki öğretmen görüşlerinin iyi değerlendirilip okullarda stratejik planlamalar yapılırken (misyon, vizyon, amaç, hedef, performans kriterleri vb.) bunların pratikte uygulayıcısı olan öğretmenlerin katkılarına başvurulmalıdır.
3.Stratejik planlamanın yapılması ve uygulanması noktasında okul toplumunun katılımı en üst düzeye çıkartılmalıdır.
4.Stratejik planlamanın her aşaması okul paydaşları ile paylaşılmalı ve ciddi bir bilgilendirme ağı kurulmalıdır.
5.Stratejik planlama çalışmaları ödüllendirilmelidir.
6.Yöneticiler kendi vizyonlarını öğretmenlere kabul ettirmek yerine okul toplumu tarafından paylaşılabilecek bir vizyon oluşturmalıdırlar.
Milli Eğitim Bakanlığı bünyesindeki Eğitimciler (Öğretmen ve Eğitim Yöneticileri) Stratejik Planlama ve uzantıları olan Toplam Kalite Yönetimi, Performans Değerlemesi / Yönetimi gibi Hizmet içi eğitimlere büyük bir çoğunlukla katılmaktadırlar. Fakat buna rağmen özellikle Yöneticilerin, Stratejik Planın ve Toplam Kalitenin özüne aykırı olarak ya kendileri bu planlardan haberdar olmamaktadırlar ya da okul / birim yönetiminin kendi üst ekibi ile yaptığı kağıt üzerindeki planlamalardan (planlama aşamasında) uygulayıcı öğretmenler haberdar olmamaktadırlar. Bu nokta, çok düşündürücü bir noktadır.
Uygulayıcı Öğretmenler okulun / birimin stratejik tüm kararlarına sürecin her noktasında katıl(a)mamaktadır. Bu da öğretmenlerde meslekî körlük ya da meslek intiharına sebebiyet vermektedir.
(Devam edecek…)
*Şahsıma ait olan THK Ünv. Sosyal Bilimler Ensititüsü Yönetim Ve Organizasyon Yüksek Lisans Araştırması, (38 Syf., Haziran 2013) Öğretim Üyesi Dr. Mehmet CAVLI’ya sunulmuştur. Araştırmadan özetlediğim bu yazı, Öğretmen Meslek Kanunu ve Kariyer Basamakları Sınavı ( süreci, şartları, uygulanışı ve sonuçları yönünden ) tüm izleri ile gündemde bulunduğu için kamuoyu ile paylaşılmıştır.
Rana İSLAM DEĞİRMENCİ
Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni / Yazar
Kamu Yönetimi 4. Sınıf Öğrencisi
