Hasibe Çerko'nun Kristal Kentler kitabı yeni çıktı. Daha önce Us Lekesi hikaye kitabını okumuştum. Us Lekesi'nde filozofisi ve derinliği olan bir öykücüyle karşılaşmıştım. Öğrencilik yıllarımda hikaye severdim ama sonradan tamamen roman ve denemeye yöneldim. Hasibe Çerko' nun Us Lekesi hikayeleri bana Borges'i hatırlattı. Çerko bu kitabıyla Borges gibi yazmış. Sevdiğim bir tarz, sevdiğim konular. Kristal Kentler'i hikaye diye almıştım. Eve gelip kitabı karıştırınca kitabın üzerinde anlatı yazdığını gördüm. 7 başlıktan oluşan Kristal Kentler'de Çerko, şehirleri anlatıyor. Kitap daha da ilgimi çekti. İtali Calvino'nun görünmez kentler kitabı vardır. Muhteşem bir şehir kitabıdır. Calvino şehirleri kristal bir avizeye benzetir. Beyin kanamasından öldüğünde kendini avize sandığını söyleyip ruhunu teslim eder.
Ben şehirleri, özellikle kadim şehirleri anlatırken bir iki yazım hariç hiç bir zaman kent sözcüğünü kullanmam. Calvino ve Çerko kent sözcüğünü kullanmış. Kent sözcüğünü yalnızca Calvino'nun kitabına yakıştırırdım ama Çerko'nun kitabına da yakıştığını gördüm. Şehirleri anlatırken son yıllardaki gezi kitaplarında olduğu gibi kuru ifadelerle, yalnızca fotoğraf çeker gibi anlatmamış. Çerko aslında bu kitabında anlattığı şehirleri hikayeleştirmiş. Hem de öylesine güzel hikayeleştirmiş ki, anlatılan şehrin kendi şehriniz, yahut gördüğünüz bir şehir olup olmadığı konusunda şüpheye düşüyorsunuz. Örneğin anlattığı Saraybasna'yı, pocitelj'i en az üç dört defa gezip görmüşlüğüm var. Açılmak başlığında anlattığı Urfa ise benim şehrim. Ama ben hiç bir zaman Çerko'nun bir hikayeci gözüyle baktığı gibi bakmamıştım şehre. Şehri öyle güzel anlatmış ki, bu benim şehrim mi? diye sormadan edemedim. Öykücülüğünü konuşturmuş, allegori yapmış. Mesela fıstığa, zeytine, buğday'a en önemlisi mimbit Harran toprağına göndermeler yapmış. Derinlikli bir gözlem hakim. Sonra bu anlatısıyla Urfa'nın bambaşka ilhamlar veren bir şehir olduğunu bize göstermiş. Örneğim bu kitapta geçen şu ifadelere kulak kesilmek yeterli olacaktır: "Esrarengiz bir dinginlikti doğa", "sürekli buhar saldı anlatılmaz göl", "Kentin aidiyetleri konuşulurken öncelikle suya teslim olmalı", "dağlara oyulmuş kaya mezarları çekmiş karanlığına..", "Harran'dan çıkmak kolay değil" vs. Çerko Harran'ı yazılı metinlerden de okumuş olmalı. Us Lekesi kitabında "Arapların Filozofu" hikayesinde de Harran geçer... Aslında daha uzun değerlendirmeyi hak eden bir kitap Kristal Kentler, Us Lekesi... Burada ancak bu kadarıyla yetineceğim. Çerko urfa'yı anlattığı bölümü noktalarken " Bu kentin şarkısını söylüyorum" diye yazmış. Gerçekten kentin şarkısını söylemiş, hem de hiç duymadığımız. ...
